Nguy cơ mất thính lực liên quan đến việc sử dụng tai nghe và các thiết bị âm thanh cá nhân

1. Giới thiệu

Trong những năm gần đây, việc sử dụng tai nghe và tai nghe không dây (bluetooth) để nghe nhạc hoặc các nội dung âm thanh khác đã trở nên phổ biến, đặc biệt ở trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên. Tuy nhiên, thói quen nghe với âm lượng cao trong thời gian kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mất thính lực do tiếng ồn (Noise-Induced Hearing Loss – NIHL) về sau.

Theo khuyến cáo của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), mức âm thanh an toàn khi tiếp xúc kéo dài là ≤ 70 decibel (dBA). Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính khoảng 50% người từ 12–35 tuổi có nguy cơ mất thính lực do tiếp xúc thường xuyên và kéo dài với âm thanh lớn, đặc biệt từ thiết bị nghe cá nhân.

2. Ảnh hưởng sức khỏe của mất thính lực

Mất thính lực đáng kể không phải là một phần tất yếu của quá trình lão hóa khỏe mạnh, mà chủ yếu là hậu quả của tiếp xúc tiếng ồn vượt ngưỡng an toàn. Khi tổn thương thính giác tích lũy, người bệnh không chỉ gặp khó khăn trong giao tiếp mà còn có nguy cơ suy giảm nhận thức.

Theo nghiên cứu (Lin và cộng sự, 2011):

• Mất thính lực nhẹ: nguy cơ sa sút trí tuệ tăng gần gấp 2 lần.

• Mất thính lực mức trung bình: nguy cơ tăng 3 lần.

• Mất thính lực nặng: nguy cơ tăng 5 lần.

Ngoài ra, mất thính lực không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến suy giảm nhận thức nhanh hơn theo thời gian.

3. Cơ chế và yếu tố nguy cơ

Tiếp xúc với âm thanh cường độ cao gây tổn thương tế bào lông trong ốc tai – cấu trúc chịu trách nhiệm chuyển đổi dao động âm thanh thành tín hiệu thần kinh. Tổn thương này thường không hồi phục.

Nguy cơ tăng lên trong các trường hợp:

• Nghe > 85 dBA trong thời gian dài hoặc lặp lại.

• Nghe ở mức âm lượng tối đa của thiết bị trong nhiều giờ liên tục.

• Sử dụng tai nghe cách âm kém, khiến người nghe có xu hướng tăng âm lượng để át tiếng ồn môi trường.

4. Thiết lập giới hạn tiếng ồn an toàn

Các khuyến cáo chính bao gồm:

1. Duy trì âm lượng ≤ 70 dBA: Ở mức này, tiếp xúc lâu dài ít khả năng gây mất thính lực.

2. Hạn chế thời gian nghe: Giảm thời lượng sử dụng tai nghe liên tục; áp dụng quy tắc 60/60 (nghe ở mức ≤ 60% âm lượng tối đa và không quá 60 phút/lần).

3. Sử dụng công cụ đo mức âm thanh:

   • Trên iPhone: dùng tính năng “Hearing” trong Trung tâm điều khiển để theo dõi mức âm lượng trung bình.

   • Sử dụng ứng dụng đo decibel trên smartphone để đánh giá môi trường và thiết bị nghe.

5. Dấu hiệu cảnh báo sớm mất thính lực

• Khó nghe trong môi trường ồn ào.

• Cảm giác nghe được âm thanh nhưng khó hiểu lời nói.

• Ù tai (tinnitus), đặc biệt khi triệu chứng xuất hiện hoặc nặng hơn sau khi nghe nhạc.

6. Khuyến nghị tầm soát và can thiệp

• Người ≥ 50 tuổi hoặc thường xuyên tiếp xúc tiếng ồn ≥ 85 dBA nên kiểm tra thính lực định kỳ hằng năm.

• Khi có biểu hiện giảm thính lực hoặc ù tai kéo dài, cần khám chuyên khoa thính học để đánh giá và can thiệp kịp thời.

• Giáo dục sức khỏe cộng đồng về nguy cơ mất thính lực ở thanh thiếu niên là cần thiết nhằm phòng ngừa tổn thương thính giác sớm.