Nhận thức sai lầm phổ biến về ung thư da hắc tố da

Ung thư da là một bệnh lý ác tính có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, không phân biệt màu da, độ tuổi hay giới tính. Trong đó, ung thư tế bào hắc tố (melanoma) là dạng ung thư da nguy hiểm nhất. Bài viết này tổng hợp và phân tích 10 quan niệm sai lệch thường gặp liên quan đến ung thư da, đặc biệt là melanoma, nhằm nâng cao nhận thức và hỗ trợ phát hiện sớm, phòng ngừa hiệu quả.

1. Lầm tưởng: Chỉ có một loại ung thư da

Trên thực tế, ung thư da được phân loại thành nhiều nhóm, phổ biến nhất là:

• Ung thư biểu mô tế bào đáy (basal cell carcinoma – BCC)

• Ung thư biểu mô tế bào vảy (squamous cell carcinoma – SCC)

• Ung thư tế bào hắc tố (melanoma)

Trong đó, BCC và SCC chiếm đa số, nhưng melanoma tuy ít gặp hơn lại có khả năng xâm lấn và di căn cao hơn. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), mỗi năm có khoảng 100.000 ca melanoma mới được chẩn đoán tại Hoa Kỳ.

2. Lầm tưởng: Melanoma chỉ là một nốt ruồi cần loại bỏ

Melanoma phát sinh từ các tế bào hắc tố, thường khởi đầu dưới dạng một nốt ruồi bất thường. Tuy nhiên, khối u này có tiềm năng xâm lấn cao nếu không được phát hiện và xử lý sớm.

Việc tự kiểm tra nên tuân theo quy tắc "ABCDE":

• A (Asymmetry): Nốt ruồi không đối xứng

• B (Border): Bờ viền không đều

• C (Color): Có nhiều màu sắc không đồng nhất

• D (Diameter): Đường kính lớn hơn 6 mm

• E (Evolving): Thay đổi theo thời gian

Sự cảnh giác của chính bệnh nhân là yếu tố quan trọng trong phát hiện sớm tổn thương nghi ngờ.

3. Lầm tưởng: Melanoma chỉ xuất hiện trên da

Ngoài da, melanoma còn có thể phát triển tại các vị trí như:

• Niêm mạc (u hắc tố niêm mạc): hốc miệng, mũi, sinh dục

• Mắt (u hắc tố mắt)

Những dạng này thường khó phát hiện và thường được chẩn đoán muộn.

4. Lầm tưởng: Ung thư da không nghiêm trọng

Melanoma là dạng ung thư da nguy hiểm, có thể gây tử vong nếu không điều trị kịp thời. Điều trị thường bao gồm phẫu thuật và các phương pháp bổ trợ như:

• Liệu pháp miễn dịch (immunotherapy)

• Hóa trị hoặc xạ trị trong một số trường hợp

Liệu pháp miễn dịch hiện là một lựa chọn quan trọng, giúp hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.

5. Lầm tưởng: Người có da sẫm màu không mắc ung thư da

Mặc dù tỷ lệ mắc thấp hơn, người có da sẫm màu vẫn có nguy cơ mắc ung thư da và thường được chẩn đoán ở giai đoạn muộn hơn. Một dạng đặc biệt là melanoma lentiginous acral, xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân hoặc dưới móng – thường gặp ở người da đen hoặc gốc Á.

6. Lầm tưởng: Chỉ bị melanoma sau nhiều năm tiếp xúc nắng

Ngay cả một lần cháy nắng nghiêm trọng ở tuổi nhỏ cũng có thể tăng gấp đôi nguy cơ phát triển melanoma trong tương lai. Tổn thương do tia cực tím (UV) có tính tích lũy theo thời gian.

7. Lầm tưởng: Da rám nắng giúp ngăn ngừa cháy nắng và ung thư da

Không có mức rám nắng nào là an toàn. Da rám nắng là biểu hiện của tổn thương DNA do UV. Tiếp xúc lặp đi lặp lại với ánh nắng mặt trời, ngay cả khi không bị cháy nắng, vẫn có thể gây ung thư da.

8. Lầm tưởng: Trang điểm có chứa SPF là đủ để bảo vệ da

Các sản phẩm trang điểm chứa SPF không thay thế kem chống nắng tiêu chuẩn. Khuyến nghị là sử dụng kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF ≥30 và thoa lại sau mỗi 2 giờ nếu tiếp xúc ánh sáng liên tục.

9. Lầm tưởng: Chỉ cần dùng kem chống nắng khi ở ngoài trời lâu

Tia UV có thể xuyên qua cửa kính và tác động kể cả khi không ở ngoài trời. Do đó, nên đưa kem chống nắng vào thói quen chăm sóc da hàng ngày, bất kể điều kiện thời tiết.

10. Lầm tưởng: Chỉ tia UV mới gây ung thư da

Ngoài tia UV, các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:

• Di truyền gia đình

• Bệnh lý về nốt ruồi (nốt ruồi loạn sản)

• Một số loại ung thư hiếm gặp không liên quan đến UV như u hắc tố niêm mạc, u hắc tố mắt

Kết luận

Ung thư da, đặc biệt là melanoma, là bệnh lý có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Nhận thức đúng và chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ da, đặc biệt là tránh tiếp xúc với tia UV, sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Bệnh nhân có nguy cơ cao nên được theo dõi định kỳ bởi bác sĩ da liễu để tầm soát tổn thương ác tính tiềm ẩn.