Nhiễm nấm Candida ở trẻ sơ sinh

1. Tổng quan

Nhiễm nấm men (Candida) là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh, đặc biệt ở các vùng da ẩm ướt như nếp gấp cổ, vùng mặc tã, nách và quanh miệng. Candida albicans, là loài thường trú trong hệ vi sinh vật cơ thể, có thể gây bệnh khi mất cân bằng môi trường vi sinh, đặc biệt trong điều kiện nóng, ẩm hoặc khi da bị kích ứng.

Biểu hiện đặc trưng là ban đỏ giới hạn rõ, có viền hơi nổi cao, đôi khi kèm tổn thương vệ tinh. Nếu không được kiểm soát tốt, nhiễm Candida có thể lan rộng hoặc dẫn đến viêm da thứ phát.

2. Phương pháp điều trị

2.1. Điều trị tại chỗ

Các thuốc kháng nấm dạng bôi ngoài da là lựa chọn hàng đầu, có thể bao gồm:

• Nystatin (thuộc nhóm polyene)

• Clotrimazole, Miconazole (thuộc nhóm imidazole)

Hướng dẫn sử dụng:

• Chỉ bôi một lớp mỏng thuốc lên vùng da tổn thương đã được làm sạch và lau khô.

• Thoa thuốc 2–3 lần mỗi ngày trong tối thiểu 7 ngày, hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

• Nếu tổn thương ở vùng mặc tã, nên bôi thuốc sau mỗi lần thay tã.

• Không sử dụng thuốc bôi quanh miệng, đặc biệt ở trẻ dưới 4 tuần tuổi.

Theo dõi: Ngưng sử dụng thuốc nếu có dấu hiệu dị ứng như nổi ban, khô da, kích ứng, hoặc rối loạn tiêu hóa, và thông báo cho bác sĩ nhi khoa.

2.2. Điều trị toàn thân

Trong các trường hợp nhiễm nấm lan rộng hoặc không đáp ứng với điều trị tại chỗ, bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng nấm đường uống như:

• Fluconazole (Diflucan): liều dùng tùy thuộc độ tuổi và cân nặng.

  • Chỉ định cho trẻ trên 6 tháng tuổi trong một số trường hợp nặng hoặc tái phát.

Lưu ý: Với trẻ dưới 6 tháng tuổi, việc sử dụng thuốc uống cần cân nhắc kỹ lưỡng và được giám sát bởi bác sĩ nhi khoa.

3. Hướng dẫn chăm sóc tại nhà

3.1. Vệ sinh da

• Vệ sinh vùng mặc tã kỹ lưỡng bằng nước ấm và khăn mềm sau mỗi lần thay tã.

• Tránh sử dụng xà phòng có mùi thơm hoặc khăn ướt có cồn.

• Ở bé gái, lau từ trước ra sau để tránh lan vi khuẩn từ hậu môn lên vùng sinh dục.

• Ở bé trai, chú ý làm sạch nhẹ nhàng quanh dương vật và bìu.

3.2. Giữ da khô và thoáng

• Thay tã thường xuyên, đặc biệt khi ẩm ướt hoặc bẩn.

• Cho bé “thở da”: để bé không mặc tã trong khoảng 10–15 phút mỗi ngày ở nơi sạch sẽ, thoáng mát.

• Dùng tã thấm hút tốt để giảm tiếp xúc độ ẩm với da.

3.3. Sử dụng kem bảo vệ da

• Có thể sử dụng kem chống hăm chứa kẽm oxit hoặc kem dưỡng ẩm dạng mỡ để tạo hàng rào bảo vệ da.

• Nên thoa lớp mỏng, tránh bôi quá nhiều gây bí da.

3.4. Biện pháp bổ trợ

• Tránh dùng phấn rôm hoặc bột talc, vì có thể gây kích ứng đường hô hấp và không có hiệu quả dự phòng viêm da do nấm.

• Tránh sử dụng dầu, giấm hoặc tinh dầu tại vùng sinh dục, do nguy cơ kích ứng và bội nhiễm.

4. Probiotic và vai trò hỗ trợ

Một số nghiên cứu cho thấy probiotic, đặc biệt là các chủng Lactobacillus acidophilus, có thể hỗ trợ trong việc cân bằng hệ vi sinh vật và giảm nguy cơ nhiễm Candida, đặc biệt khi trẻ có tiền sử dùng kháng sinh.

Nguồn probiotic bao gồm:

• Sữa chua lên men phù hợp với trẻ sơ sinh

• Thực phẩm bổ sung dạng nhỏ giọt (theo chỉ định bác sĩ)

5. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu:

• Vết ban lan rộng hoặc không cải thiện sau 5–7 ngày điều trị tại chỗ.

• Có tổn thương loét, chảy máu, chảy dịch.

• Trẻ biểu hiện khó chịu, quấy khóc nhiều, bỏ bú, sốt hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân.

• Phát ban lan lên mặt hoặc chi.

• Có tiền sử suy giảm miễn dịch, sinh non, hoặc đang dùng kháng sinh kéo dài.

6. Dự phòng tái phát

• Vệ sinh cơ thể hàng ngày với nước ấm, lau khô kỹ vùng nếp gấp.

• Tránh mặc tã hoặc quần áo quá chật hoặc làm bằng vật liệu bí hơi.

• Tránh lạm dụng kháng sinh khi không cần thiết.

• Nếu mẹ đang cho con bú, cần giữ vệ sinh núm vú và dụng cụ bú (bình sữa, núm ti giả).

• Tránh dùng sản phẩm có chứa hương liệu hoặc chất tạo bọt gây kích ứng da.

• Đặt trẻ nằm ngủ sao cho cổ không bị gập hoặc đè nén, giúp tránh đọng mồ hôi.

Kết luận

Nhiễm nấm Candida ở trẻ sơ sinh là tình trạng phổ biến và thường lành tính nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc chăm sóc da đúng cách, lựa chọn thuốc phù hợp theo chỉ định bác sĩ, cùng với dự phòng tốt có thể giảm thiểu nguy cơ tái phát và cải thiện chất lượng sống cho trẻ.