Tên tiếng Việt: Kê nội kim, Kê hoàng bì, Kê chuẩn bì, Màng mề gà
Tên khoa học: Corium stomachichum Galli A.
Họ: Phasianidae
Công dụng: dùng kê nội kim trong những trường hợp đau bụng, ăn uống không tiêu, bụng đầy chướng, nôn mửa, bệnh lỵ, viêm ruột già, tiểu tiện ra máu, dùng ngoài chữa mụn nhọt.
A. Nguồn gốc
- Kê nội kim là lớp màng màu vàng phủ mặt trong của mề gà Gallus domesticus Brisson thuộc họ Phasianidae.
- Khi giết gà người ta lập tức ổ mề gà, bóc ngay lấy màng rồi mới rửa sạch phơi khô. Có người nói không rửa, nhưng thực tế phải rửa nhưng nhẹ tay để thức ăn còn sót lại trôi hết.
- Màng tốt có màu vàng nâu, trên mặt có những vết nhăn dọc, chất dòn, dễ vỡ vụn, vết bẻ vụn có cạnh bong. Toàn màng mề gà dài chừng 3,5cm, rộng 3cm, dày chừng 5mm. quanh năm có thể thu hoạch, dùng trong nước và xuất khẩu.
B. Thành phần hoá học
Trong kê nội kim có chất protit và chất vị kích tố (ventriculin). Các chất khác chưa rõ.
C. Công dụng và liều dùng
- Kê nội kim là một vị thuốc cổ truyền trong nhân dân Việt Nam và Trung Quốc. Vị thuốc được ghi trong thần nông bản thảo và Bản thảo cương mục.
- Tài liệu cổ ghi: kê nội kim vị ngọt, tính bình, vào 2 kinh phế và tỳ. Có tác dụng tiêu thuỷ cốc, lý tỳ vị.
- Người ta dùng kê nội kim trong những trường hợp đau bụng, ăn uống không tiêu, bụng đầy chướng, nôn mửa, bệnh lỵ, viêm ruột già, tiểu tiện ra máu, dùng ngoài chữa mụn nhọt.
- Liều dùng mỗi ngày uống 2-5g dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột.
Đơn thuốc có kê nội kim
- Kê nội kim thiêu tồn tính (đốt thành than) tán nhỏ, rậy mịn dùng bôi chữa viêm niêm mạc cổ họng, viêm niêm mạc miệng, cam răng (đơn thuốc kinh nghiệm của nhân dân)
- Ngoài kê nội kim, ta còn dùng gan gà Hepar Galli tươi hay phơi khô chữa quáng gà, đái dầm
- Kê nội kim phơi khô tán nhỏ trộn với dầu bôi lên mụn nhọt sau lựng
Chú thích:
Tại Trung quốc một số nơi dùng cả màng mề vịt gọi là áp nội kim. Cùng một công dụng và liều lượng. Chưa thấy có tài liệu nghiên cứu kỹ hơn.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
