Tên tiếng Việt: Khô mộc, Huyết nhung, Lan phượng vĩ, Mộc hộc, Lan xương cá, Phi công thiên
Tên khoa học: Renanthera coccinea Lour.
Họ: Orchidaceae (Lan)
Công dụng: Ho, khản tiếng, viêm họng (Lá ngậm muối).
A. Mô tả cây:
- Phong lan có thân dài đến 5m, mang nhiều rễ khí sinh. Lá có phiến tròn dài, dày, đầu có 2 thuỳ. Cụm hoa rất to, trong một mặt phẳng; hoa đỏ to 5cm, phiến hoa nhẵn, dài 3-4cm, lá đài bên to, môi có thuỳ giữa đỏ đậm, thuỳ bên vàng có sọc dọc, mỏng 5mm. Quả nang khá to.
- Mùa hoa quả: tháng 3-5.
B. Phân bố, sinh thái:
- Loài của Nam Trung quốc, Mianma, Thái lan, Lào, Campuchia, Philippin, Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc bám trên cây gỗ lớn hay vách đá vôi ở miền núi, chân rừng nhiều ánh sáng, phổ biến ở nhiều nơi từ Hoà Bình, Hà Tây, Hải Hưng, Ninh Bình qua Thừa Thiên Huế đến Khánh Hoà, Gia Lai tới Nam Bộ Việt Nam. Cây cũng được trồng làm cảnh. Người ta thu hái lá quanh năm, thường dùng tươi.
- Khô mộc thuộc loài lan ưa sáng, thường sống phụ sinh bám trên thân cây gỗ, các mỏm đá ở rừng thưa. Cây có khả năng chịu được nắng, gió, khô hạn và sương mù. Thời gian sinh trưởng mạnh và đẻ nhánh nhiều vào mùa hè. Cây mọc ở nơi nhiều ánh sáng có nhiều hoa quả hơn cây bị che bóng. Hạt của khô mộc rất nhỏ, phát tán nhờ gió.
C. Bộ phận dùng:
Lá, thu hái quanh năm, dùng tươi.
D. Công dụng:
Ở nhiều địa phương, nhân dân biết sử dụng cây này làm thuốc chữa khản tiếng, viêm họng, ho. Chỉ cần ngậm giập một lá với ít muối, nuốt lấy nước rồi nhả bã đi; vài lần là khỏi. Cũng có thể phối hợp với lá Hẹ, lá Dâu tằm giã nát thêm đường, hấp cơm, lấy nước uống.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
