Có khoảng 10-20% những người bị zona xuất hiện các mụn nước ở trong hoặc xung quanh mắt, hay còn được gọi tắt là zona mắt. Bệnh zona mắt có thể gây ra sẹo, giảm thị lực và các vấn đề lâu dài khác. Bạn có thể ngăn ngừa bệnh zona mắt và các biến chứng của nó bằng cách tiêm phòng nếu bạn trên 50 tuổi.
Triệu chứng
Triệu chứng đầu tiên của bệnh zona mà hầu hết mọi người đều chú ý tới đó là cảm giác đau và bỏng rát, thường xuất hiện ở một bên cơ thể, đặc biệt là ở thân mình, bao gồm:
- Vùng thắt lưng
- Lưng
- Ngực
- Khung xương sườn
Những dấu hiệu sớm khác có thể xuất hiện như:
- Đau đầu
- Sốt nhẹ
- Mệt mỏi
- Các triệu chứng giống cúm
Trong vòng 2-3 ngày sau, da sẽ phát ban đỏ ở khu vực bạn cảm thấy đau. Vì virus phát triển dọc theo dây thần kinh nên ban thường mọc thành một đường thẳng ở một bên cơ thể hoặc một bên mặt.
Sau một vài ngày, mụn nước sẽ mọc lên trên vùng da đỏ. Cuối cùng, những mụn nước này sẽ vỡ ra và có thể chảy máu, sau đó đóng vảy và bắt đầu lành lại. Các ban zona thường kéo dài 2-6 tuần.
Những triệu chứng của zona mắt
Khi bạn bị zona mắt, các mụn nước có thể xuất hiện trên mí mắt, trán, trên đỉnh mũi hoặc cánh mũi của bạn; chúng có thể mọc cùng lúc với các mụn nước trên da hoặc vài tuần sau khi các nốt trên da đã biến mất. Một số người chỉ có triệu chứng zona ở mắt.
Kèm theo mụn nước, bạn có thể có:
- Cảm giác đau kiểu bỏng rát hoặc đau nhói ở mắt
- Đỏ mắt hoặc xung quanh mắt
- Chảy nước mắt
- Ngứa mắt
- Nhìn mờ
- Nhạy cảm với ánh sáng
Bạn cũng có thể bị sưng ở các bộ phận của mắt như:
- Mi mắt
- Võng mạc – lớp nhạy cảm với ánh sáng nằm ở phía sau nhãn cầu
- Giác mạc – một lớp trong suốt ở phía trước nhãn cầu
Nếu bạn có bất kì triệu chứng nào kể trên, bạn nên đến bác sĩ mắt để được điều trị càng sớm càng tốt nhằm hạn chế những biến chứng lâu dài của bệnh.
.png)
Yếu tố nguy cơ
Nếu bạn đã từng bị thủy đậu khi còn trẻ, bạn sẽ có nguy cơ bị zona sau này. Khoảng 1/5 những người bị thủy đậu sẽ xuất hiện zona. Virus varicella-zoster không hoạt động hay còn gọi là tồn tại ở thể ngủ trong cơ thể. Chúng ẩn mình trong các tế bào thần kinh gần cột sống, nhưng có thể tái hoạt động khi bạn về già.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc zona:
- Bị thủy đậu khi còn trẻ
- Từ 50 tuổi trở lên do hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi
- Mắc các bệnh suy giảm miễn dịch như ung thư, HIV/ AIDS
- Sử dụng các thuốc ứng chế miễn dịch như hóa trị, xạ trị trong ung thư, sử dụng thuốc thải ghép trong ghép tạng
- Căng thẳng
Đặc biệt, zona có thể phát triển nghiêm trọng ở các đối tượng như:
- Phụ nữ có thai
- Trẻ đẻ non
- Những người suy giảm miễn dịch
Biến chứng của zona mắt
Những mụn nước zona có thể biến mất sau một vài tuần nhưng đau vẫn còn tiếp diễn sau nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Biến chứng này gây ra do tổn thương thần kinh hay còn gọi là chứng đau thần kinh sau zona, gặp chủ yếu ở người lớn tuổi. Ở hầu hết mọi người thì triệu chứng này thường tiến triển tốt lên theo thời gian.
Ở mắt, sưng giác nghiêm trọng có thể để lại sẹo vĩnh viễn. Bệnh zona cũng có thể dẫn đến sưng, phù giác mạc, gây tăng nhãn áp.
Điều trị zona mắt có thể giúp bạn tránh được những vấn đề lâu dài, bao gồm mất thị lực vĩnh viễn.
Chẩn đoán
Bác sĩ có thể chẩn đoán xác định bệnh zona bằng cách quan sát những mụn nước trên mi mắt, da đầu và thân mình. Họ cũng có thể lấy dịch ở nốt mụn nước của bạn để làm xét nghiệm tìm virus varicella-zoster.
Bác sĩ mắt sẽ khám đầy đủ các bộ phận của mắt bạn như giác mạc, thủy tinh thể,võng mạc… để tìm những tổn thương do virus gây ra.
Điều trị
Bác sĩ có thể điều trị zona bằng các thuốc kháng virus (ví dụ như acyclovir, famciclovir, valacyclovir) nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus, giúp các mụn nước chóng lành và biến mất nhanh hơn, giảm đau.
Bắt đầu điều trị thuốc trong vòng 3 ngày sau khi các ban đỏ xuất hiện có thể giúp bạn tránh các biến chứng lâu dài do zona.
Để giảm sưng mắt, bác sĩ có thể kê cho bạn thuốc steroid dạng viên hoặc dạng nhỏ mắt. Nếu bạn bị đau thần kinh sau zona, các thuốc giảm đau và thuốc chống trầm cảm có thể giúp bạn cải thiện triệu chứng.
Tiên lượng
Những mụn nước do zona thường biến mất trong khoảng từ 1-3 tuần nhưng những triệu chứng ở trên mặt và mắt của bạn có thể mất khoảng vài tháng để lành lại.
Ở giai đoạn sớm của bệnh, bác sĩ sẽ theo dõi bạn vài ngày một lần. Sau khi bạn đã khỏi các triệu chứng nhiễm trùng, bạn nên đến bác sĩ 3-12 tháng/ lần để kiểm tra các biến chứng như glaucoma, sẹo và các vấn đề có thể ảnh hưởng kéo dài đến thị lực.
Phòng bệnh
Bạn có thể ngăn ngừa bệnh bằng cách tiêm vaccin. Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ khuyến cáo sử dụng vaccin cho những người từ 60 tuổi trở lên nhưng năm 2011, Cục quản lí thuốc và thực phẩm đã mở rộng giới hạn đến những người từ 50-59 tuổi. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ để biết khi nào bạn nên đi chủng ngừa. Nghiên cứu chỉ ra rằng vaccin có thể làm giảm 50% mắc zona và 66% những biến chứng lâu dài.
Nếu bạn bị zona, bạn nên tránh tiếp xúc với những người chưa từng bị thủy đậu. Điều này đặc biệt quan trọng trong gian đoạn lây nhiễm, khi bạn xuất hiện mụn nước trên da. Một người chưa bao giờ bị thủy đậu có thể bị nhiễm virus varicella-zoster và phát triển thủy đậu nhưng có thể không bị zona. Bạn cũng cần lưu ý tránh tiếp xúc với những người đang mang thai hoặc có hệ miễn dịch suy yếu vì zona có thể phát triển nghiêm trọng ở những đối tượng này.
Tránh gãi, gây trầy xước các nốt ban zona và rửa tay sau khi chạm vào chúng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
