Cách thuốc ngừa thai hoạt động?
Theo Hệ thống y tế quốc gia của Anh (NHS), thuốc ngừa thai kết hợp là thuốc chứa đồng thời Estrogen và Progestin. Chúng ngăn chặn sự rụng trứng, làm mỏng nội mạc tử cung (vị trí làm tổ của thai) và làm lớp dịch nhầy cổ tử cung trở nên dày hơn.
Hiệp hội sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG) cho rằng thuốc ngừa thai chỉ chứa Progestin ngừa thai thông qua việc làm dày lớp dịch nhầy cổ tử cung từ đó hạn chế sự xâm nhập của tinh trùng vào bên trong buồng tử cung. Chúng cũng được chứng minh làm mỏng lớp nội mạc tử cung.
Mặc dù thuốc ngừa thai chỉ chứa Progestin có thể ức chế sự rụng trứng nhưng ACOG kết luận có đến 40% phụ nữ sử dụng thuốc này vẫn có sự rụng trứng diễn ra.
Thuốc ngừa thai kết hợp.
Hầu hết các vỉ thuốc ngừa thai trên thị trường là viên ngừa thai kết hợp, chứa cùng lúc Estrogen và Progestin.
Mỗi nhãn hiệu thuốc ngừa thai có sự thay đổi nhỏ về liều lượng của Estrogen và loại Progestin sử dụng. Do đó, bác sĩ có thể giúp bạn lựa chọn vỉ thuốc chứa hoạt chất phù hợp nhất với bạn.
Các loại Progestin sử dụng trong viên ngừa thai kết hợp:
Viên ngừa thai kết hợp tùy theo hãng sản xuất sẽ chứa dạng Progestin khác nhau. Một số Progestin có thể gây ra tình trạng giữ muối và nước dẫn đến bị sưng phù.
Một vài Progestin có tác động tương tự androgen – nhóm hormone đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe tình dục của con người. Theo ACOG, nồng độ androgen cao gây ra mụn trứng cá và sự mọc lông quá mức.
Bên cạnh đó, một số người sử dụng thuốc ngừa thai như là một phương pháp để điều trị mụn trứng cá và sự mọc lông.
Các Progestin khác nhau có hoạt tính androgen khác nhau. Một số dạng Progestin khác thì không hoạt động theo phương thức có thể gây ra mụn trứng cá hoặc mọc lông quá mức.
Tuy nhiên, hiện tại lại chưa có các số liệu chứng minh được hiệu quả vượt trội của thuốc ngừa thai chứa Progestin dạng này so với các thuốc khác trong việc điều trị mụn trứng cá hoặc mọc lông quá mức.
Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế về loại Progestin thích hợp với bạn.
Desogestrel.
Một vài người có vẻ thích sử dụng thuốc ngừa thai chứa Desogestrel. Theo báo cáo năm 2015, nó có thể có hiệu quả trong việc điều trị mụn trứng cá và mọc lông. Tuy nhiên, hiện nay các bằng chứng cũng còn giới hạn trong việc chứng minh Desogestrel có hiệu quả tốt hơn so với các lựa chọn khác.
Các thuốc ngừa thai được sử dụng rất phổ biến hiện nay chứa Desogestrel là Marvelon, ngoài ra còn có dạng thuốc khác là Regulon, Mercilon.
Các thuốc có thành phần tương tự nhau đôi khi có tên thuốc khác nhau. Vì vậy bác sĩ có thể kê đơn một loại thuốc khác cho bạn có chứa cùng thành phần Desogestrel.
Drospirenone.
Một số khác lại thích sử dụng thuốc ngừa thai chứa Drospirenone bởi vì hoạt tính lợi tiểu của chúng, chính điều này làm giảm sự giữ nước. Tuy nhiên cần thận trọng vì FDA ghi nhận Drospirenone làm tăng nguy cơ xuất hiện cục máu đông nhưng ACOG cũng cho thấy nguy cơ này chỉ ở mức thấp.
Theo nghiên cứu vào năm 2012, Dropirenone có thể giúp điều trị các triệu chứng tiền kinh nguyệt nghiêm trọng (cảm giác căng ngực, buồn nôn, nhức đầu, đau bụng nhiều, mọc mụn trứng cá quá mức).
Các thuốc ngừa thai chứa Drospirenone: Yasmin, Yaz, Drosperin, Rosepire...
Như đã nói ở trên, bác sĩ có thể thay thế lẫn nhau giữa các thuốc có cùng thành phần, ví dụ như Drosperin với Yaz.
Levonorgestrel.
Thuốc ngừa thai chứa levonorgestrel có ít nguy cơ tác dụng phụ hơn các Progestin khác.
Hiện nay, vỉ thuốc ngừa thai kết hợp chứa levonorgestrel và ethinyl estradiol là lựa chọn hàng đầu của các bác sĩ. Vỉ thuốc sẽ mang lại hiệu quả ngừa thai cao nếu bạn uống đúng cách.
Các thuốc ngừa thai chứa levonorgestrel: Rigevidon, aseAvalo,...
Norethindrone.
Norethindrone là một Progestin có nguồn gốc từ Testosterone.
Khi sử dụng thuốc tránh thai chứa Norethindrone có nguy cơ đối mặt với các tác dụng phụ liên quan androgen. Nếu có, bác sĩ sẽ chuyển sang sử dụng thuốc có hoạt tính androgen thấp hơn.
Dạng thuốc này ít được phổ biến ở Việt Nam.
Norgestimate và norgestrel.
Sử dụng thuốc tránh thai chứa norgestimate hoặc norgestrel cũng có thể gặp tác dụng phụ do androgen như mụn trứng cá hoặc mọc lông quá mức.
Các thuốc ngừa thai chứa norgestimate hoặc norgestrel cũng rất ít được sử dụng tại Việt Nam.
Thuốc ngừa thai kéo dài chu kỳ.
Trên thị trường hiện nay có thuốc ngừa thai kéo dài chu kỳ (Seasonique), thuốc bao gồm 12 tuần chứa hormone (ethinyl estradiol và levonogestrel) và 1 tuần giả dược hoặc chứa liều thấp ethinyl estradiol.
Ưu điểm của thuốc ngừa thai kéo dài chu kỳ là giúp cho việc hành kinh diễn ra 3 tháng 1 lần, đó chính là lý do người ta thích dùng. Các nghiên cứu cho thấy việc kéo dài sử dụng thuốc đến 12 tháng vẫn đảm bảo an toàn.
Thuốc Một pha với Thuốc Ba pha.
Theo DailyMed, viên ngừa thai ba pha chứa 21 ngày thuốc nội tiết với liều khác nhau ở mỗi tuần của estrogen và progestin. Các nhà sản xuất thuốc ba pha cố gắng giảm tác dụng phụ của chúng bằng cách cố gắng mô phỏng theo sự thay đổi lên xuống của nội tiết trong suốt chu kỳ kinh nguyệt.
Tuy nhiên, các chuyên gia y tế dựa vào nghiên cứu năm 2011 cho rằng thuốc ngừa thai ba pha không có bất kỳ hiệu quả nào vượt trội hơn so với thuốc ngừa thai một pha. Do đó, đa số các chuyên gia y tế lại thích dùng thuốc một pha hơn.
Thuốc ngừa thai một pha bao gồm 21 ngày thuốc nội tiết có cùng nồng độ và 7 ngày giả dược.
Thuốc ngừa thai chỉ chứa Progestin.
Đây là lựa chọn được ưu tiên đối với những người không thể sử dụng Estrogen hoặc không dung nạp được Estrogen.
Thuốc ngừa thai chỉ chứa Progestin thường gặp là: Embevin.
Tác dụng phụ.
Bác sĩ có thể cho liều thấp ethinyl estradiol để giảm các tác dụng phụ của Estrogen. Theo Văn phòng sức khỏe phụ nữ (OWH) các tác dụng phụ của thuốc ngừa thai bao gồm:
- Đau đầu;
- Khó tiêu;
- Đau vú;
- Thay đổi chu kỳ kinh;
- Thay đổi cảm xúc;
- Tăng cân;
- Tăng huyết áp;
- Xuất huyết hoặc ra máu giữa chu kỳ;
- Giảm ham muốn tình dục.
Theo bài báo năm 2015, một tác dụng phụ đáng lưu ý của việc sử dụng Estrogen là làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Tuy nhiên, nguy cơ này thường là thấp. Lưu ý rằng, việc hút thuốc lá đồng thời với sử dụng viên thuốc ngừa thai kết hợp làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.
Bác sĩ cũng không khuyến cáo phụ nữ trên 35 tuổi đang hút thuốc lá sử dụng viên thuốc ngừa thai bởi vì tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
Việc quên uống thuốc sẽ làm tăng khả năng mang thai ngoài ý muốn do đó, nếu bạn quên uống thuốc cần báo ngay với bác sĩ hoặc nhân viên y tế.
Cần lưu ý, thuốc ngừa thai không thể ngăn ngừa HIV hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
Theo CDC, các phương pháp tránh thai rào chắn như bao cao su sẽ hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Các biện pháp tránh thai thay thế.
Một số người thích sử dụng biện pháp tránh thai mà không cần phải uống thuốc mỗi ngày hoặc một số khác lại không thể sử dụng Estrogen hoặc Progestin. Do đó biện pháp tránh thai thay thế sẽ là lựa chọn được sử dụng.
Các biện pháp tránh thai thay thế bao gồm:
- Dụng cụ tử cung chứa đồng;
- Dụng cụ tử cung nội tiết;
- Que cấy chứ Medroxyprogesterone;
- Miếng dán nội tiết;
- Vòng đặt âm đạo chứa nội tiết;
- Bao cao su;
- Màng ngăn tránh thai;
- Mũ chụp cổ tử cung;
- Phẫu thuật triệt sản;
- Thuốc diệt tinh trùng;
Một số biện pháp có thể dùng đồng thời để tăng hiệu quả ngừa thai.
Tóm tắt.
Có rất nhiều lựa chọn vỉ thuốc ngừa thai tháng khác nhau và dựa vào nhu cầu của mỗi cá nhân, bác sĩ sẽ ưu tiên chọn thuốc ngừa thai kết hợp để tăng hiệu quả ngừa thai và giảm tác dụng phụ.
Bác sĩ sẽ giúp bạn lựa chọn thuốc ngừa thai phù hợp với đặc điểm riêng của bạn. Nếu một người gặp tác dụng phụ với một loại thuốc không đồng nghĩa họ cũng sẽ gặp điều tương tự với các loại thuốc khác. Khi tác dụng phụ xảy ra, bác sĩ có thể giúp bạn chọn thuốc ngừa thai khác hiệu quả hơn và ít tác dụng phụ hơn.
Những người không thể sử dụng vỉ ngừa thai tháng nên trao đổi với bác sĩ để lựa chọn các biện pháp tránh thai thay thế phù hợp.
Xem thêm: Uống thuốc tránh thai hằng ngày đúng cách
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
