✴️ Những điều cần biết về hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS)

PMS là gì?

PMS đề cập đến một loạt các triệu chứng về thể chất và tâm lý mà phụ nữ gặp phải trước kỳ kinh nguyệt. Nguyên nhân chính xác của PMS vẫn chưa được biết. Tuy nhiên, sự dao động tự nhiên về nồng độ hormone, đặc biệt là estrogen và progesterone có khả năng là tác nhân chính gây ra các triệu chứng.

Nồng độ estrogen và progesterone giảm đáng kể sau khi rụng trứng. Việc giảm nồng độ estrogen có thể ảnh hưởng đến mức serotonin của phụ nữ. Serotonin là một chất trong não giúp điều chỉnh cảm xúc, giấc ngủ và sự thèm ăn.

Các triệu chứng PMS nghiêm trọng hoặc suy nhược không phổ biến. Vì vậy, hãy nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng của PMS.

Triệu chứng

Các triệu chứng PMS từ nhẹ đến nặng. Một số người có kinh nguyệt mà không gặp phải bất kỳ triệu chứng PMS nào. Tuy nhiên, đối với những trường hợp khác, các triệu chứng PMS có thể ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động sinh hoạt hằng ngày và thậm chí có thể làm giảm chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng thực thể của PMS có thể bao gồm:

• Thay đổi khẩu vị, chẳng hạn như thèm ăn;
• Vú mềm hoặc sưng;
• Tăng cân;
• Đầy hơi;
• Đau bụng dưới hoặc đau bụng kinh nguyệt;
• Táo bón hoặc tiêu chảy;
• Đau đầu, mệt mỏi;
• Da dầu;
• Mụn trứng cá và các triệu chứng da khác.

Các triệu chứng tâm lý của PMS có thể bao gồm:

• Giảm cảm xúc;
• Cáu kỉnh hoặc tức giận;
• Phiền muộn;
• Lo lắng, tâm trạng lâng lâng;
• Xa lánh mọi người;
• Mất ngủ;
• Khó tập trung;
• Giảm ham muốn.

Trong PMS, nhiều người cũng có thể nhận thấy các triệu chứng của các tình trạng như tiểu đường, trầm cảm và hội chứng viêm ruột trở nên trầm trọng hơn.

Ngoài ra, tuổi tác có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của PMS. Trong thời kỳ tiền mãn kinh, là giai đoạn chuyển tiếp dẫn đến mãn kinh, phụ nữ có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn.

Làm thế nào để nhận biết PMS?

Có thể không nhận ra ngay rằng các triệu chứng có liên quan đến kinh nguyệt, đặc biệt đối với những phụ nữ có chu kỳ không đều.

Lưu ý lại khoảng thời gian khi xuất hiện các triệu chứng, nếu các triệu chứng này xảy ra vào khoảng cùng một thời điểm mỗi tháng hoặc ở cùng một giai đoạn trong chu kỳ kinh nguyệt thì chúng có thể là do PMS.

Các triệu chứng PMS nặng hoặc gây suy nhược cơ thể không phổ biến. Trong một số trường hợp, các triệu chứng nghiêm trọng có thể dẫn đến rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD) hoặc tình trạng y tế khác.

Một số tình trạng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, chẳng hạn như lạc nội mạc tử cung và hội chứng buồng trứng đa nang có thể gây ra hội chứng tiền kinh nguyệt nghiêm trọng.

Đôi khi, uống thuốc tránh thai nội tiết tố có thể gây ra các triệu chứng giống như PMS. Điều này do các loại thuốc tránh thai làm thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể.

Những triệu chứng này có thể ít xảy ra hơn tùy thuộc vào loại biện pháp tránh thai đang áp dụng. Một số người có thể nhận thấy các triệu chứng trở nên tốt hơn sau khi thay đổi biện pháp kiểm soát sinh sản.

Mức độ phổ biến của hội chứng tiền kinh nguyệt?

Một nghiên cứu năm 2017 trên phụ nữ tiền mãn kinh báo cáo rằng mặc dù 75% số phụ nữ tham gia nghiên cứu trải qua ít nhất một triệu chứng của PMS, nhưng chỉ có 8 - 20% số trường hợp đáp ứng các tiêu chí lâm sàng để chẩn đoán PMS.

Theo Đại học Sản phụ khoa Hoa Kỳ, bác sĩ sẽ chẩn đoán lâm sàng về PMS khi:

• Các triệu chứng ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày;
• Các triệu chứng xuất hiện 5 ngày trước khi giai đoạn bắt đầu và kết thúc 4 ngày trong khi bắt đầu chu kì;
• Các triệu chứng xảy ra trong ít nhất 2 - 3 tháng.

Một tỉ lệ nhỏ trải qua PMS nghiêm trọng được gọi là rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt.

Điều trị hội chứng rối loạn tiền kinh nguyệt?

Các lựa chọn điều trị cho PMS khác nhau tùy thuộc vào các triệu chứng cụ thể.

Có thể kiểm soát các triệu chứng PMS bằng cách dùng thuốc, thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục, thử các phương pháp tự chăm sóc bản thân và thực hiện các thay đổi lối sống khác.

Thuốc

Uống OTC và thuốc theo toa có thể giúp giảm các triệu chứng đau bụng và đau đầu. Một số loại thuốc có thể dùng để điều trị  PMS bao gồm:

• Thuốc giảm đau như acetaminophen có thể giúp giảm đau cơ, chuột rút và đau đầu;
• Thuốc chống viêm không steroid, có thể làm giảm đau chuột rút, đau đầu và đau cơ;
• Thuốc lợi tiểu, có thể giúp giảm đầy hơi và đau vú.

Đối với các triệu chứng PMS nghiêm trọng, bác sĩ có thể khuyến nghị nên sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố để giảm các triệu chứng PMS. Những loại thuốc này hoạt động bằng cách ảnh hưởng đến nồng độ estrogen và progesterone trong cơ thể.

Nói chuyện với bác sĩ về tình trạng của mình. Trường hợp cần thiết có thể kê đơn thuốc để giảm trầm cảm, lo lắng hoặc các triệu chứng liên quan đến tâm trạng khác.

Sử dụng các bài tập thư giãn

Kiểm soát căng thẳng và sử dụng các bài tập thư giãn, chẳng hạn như hít thở sâu hoặc thiền định có thể giúp điều chỉnh sự mất cân bằng cảm xúc do PMS. Các gợi ý khác về quản lý căng thẳng và bài tập thư giãn bao gồm:

• Yoga;
• Thái cực quyền;
• Uốn dẻo;
• Tắm;
• Đi dạo;
• Viết nhật ký;
• Nói chuyện với bạn bè hoặc người thân;
• Tư vấn với bác sĩ tâm lý.

Hãy thử tập thể dục nhẹ nhàng

Tập thể dục nhẹ nhàng có thể làm tăng nồng độ estrogen và progesterone, có thể giúp giảm các triệu chứng PMS.

Một nghiên cứu năm 2018 liên quan đến nữ ở độ tuổi 18 - 24 cho thấy 1,5 giờ tập thể dục nhịp điệu mỗi tuần giúp cải thiện các triệu chứng PMS như:

• Buồn nôn;
• Táo bón hoặc tiêu chảy;
• Sưng vú;
• Đầy hơi;
• Hành kinh;
• Kích thích thèm ăn.

Điều đáng chú ý là các yếu tố khách quan khác không được kiểm soát như tư thế ngủ, dinh dưỡng và môi trường sống cũng có thể đã ảnh hưởng đến những kết quả này.

Ngược lại, kết quả của một nghiên cứu cắt ngang năm 2017 không tìm thấy mối liên quan đáng kể nào giữa hoạt động thể chất và việc cải thiện các triệu chứng PMS.

Giảm đầy hơi

Đầy hơi có thể khiến phụ nữ cảm thấy nặng bụng và khó chịu. Có thể giảm đầy hơi do PMS bằng cách:

• Không ăn thức ăn mặn;
• Ăn thực phẩm giàu kali chẳng hạn như chuối;
• Uống đủ nước;
• Tập thể dục nhẹ nhàng.

Giảm đau bụng kinh

Đau bụng kinh nguyệt thường xảy ra một vài ngày trước khi chu kỳ bắt đầu và có thể kéo dài trong vài ngày. Thử áp dụng các biện pháp khắc phục tại nhà như chườm nóng ở bụng, tập thể dục nhẹ nhàng, thử massage và sử dụng các loại tinh dầu có thể cải thiện tình trạng này.

Chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng

Thực hiện một số thay đổi trong chế độ ăn uống có thể làm giảm các triệu chứng PMS nhẹ đến trung bình. Sau đây là một số ví dụ về các chất dinh dưỡng có thể giúp kiểm soát các triệu chứng:

• Magiê có thể giúp làm giảm các cơn đau nửa đầu liên quan đến PMS. Các loại rau lá xanh, như cải xoăn và cải bó xôi có chứa nhiều magiê.
• Axit béo có thể giúp giảm các cơn co thắt liên quan đến PMS. Nguồn axit béo tốt bao gồm cá, các loại hạt, và rau xanh.
• Canxi hỗ trợ độ vững chắc và mật độ xương. Mức canxi đầy đủ cũng giúp điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ và kích thích thèm ăn. Một nghiên cứu thử nghiệm năm 2017 đã báo cáo rằng phụ nữ ở độ tuổi 18 – 24 bổ sung 500 miligam canxi mỗi ngày trong 2 tháng đã giảm đáng kể chứng trầm cảm, lo lắng và sự giữ nước liên quan đến PMS.

Tổng kết

Hầu hết phụ nữ đều xuất hiện ít nhất một triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt. Sự thay đổi về mức độ hormone có thể đóng một vai trò quan trọng trong PMS nhưng nguyên nhân chính xác vẫn chưa được biết đến.

Một tỷ lệ nhỏ người có thể phát triển PMS nghiêm trọng được gọi là PMDD. Uống thuốc giảm đau, thay đổi chế độ ăn uống phù hợp và kiểm soát căng thẳng đều có thể giúp giảm các triệu chứng PMS.

Gặp bác sĩ nếu các triệu chứng không cải thiện, hoặc ảnh hưởng đến hoạt động các công việc hàng ngày.

Xem thêm: Mối liên quan giữa chu kỳ kinh nguyệt và cơ thể

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp