Vào những thời điểm khác nhau, sự “nhào lộn” ở bé có thể diễn ra ở một hoặc cả hai bên bụng mẹ.
Đến quý III, do trọng lượng thai tăng, khiến “chỗ ở” chật chội nên bé không thể vận động thoải mái như trước đây. Nếu lưng của bé ở bên trái thì tay và chân của bé ở bên phải bụng mẹ.
Do đó, ở tư thế này, bé sẽ dùng tay, chân thúc nhẹ vào bên phải của bụng mẹ (đôi khi, mẹ còn cảm nhận được cái gót chân tròn xoe của bé, nổi lên ở bên sườn phải), đó là lý do vì sao bạn chỉ cảm nhận được thai máy ở phía bên phải và đây được coi là kiểu nằm bình thường của bé.
Trường hợp hiếm là túi ối có thể bị méo một bên; dây rốn ngắn nên ngăn cản sự vận động của bé trong bụng mẹ – đó cũng là nguyên nhân khiến bé chỉ đạp mẹ ở một bên bụng thay vì cả hai bên.
Thai máy khi nào?
Thai được tám tuần tuổi đã bắt đầu có cử động. Tuy nhiên, do những cử động này nhẹ và khối lượng thai quá nhỏ, các thai phụ chưa thể cảm nhận. Người mẹ chỉ cảm nhận được cử động thai khi thai được khoảng 3 – 4 tháng. Sau 5 tháng, nếu chưa thấy thai máy là dấu hiệu đáng ngại. Những thai phụ có thành bụng dày khó cảm nhận thai máy hơn người có thành bụng mỏng. Lượng nước ối quá nhiều hay quá ít cũng làm thay đổi khả năng cảm nhận.
Cảm nhận đầu tiên thường nhẹ nhàng, như có gì nhúc nhích trong bụng. Về sau, khi thai càng lớn sẽ cảm nhận rõ hơn cử động đạp, quẫy của bé. Ở những tháng cuối thai kỳ, thai phụ cần phân biệt để đừng nhầm lẫn thai máy với cơn gò tử cung. Gò tử cung làm toàn bộ bụng cứng chắc lên, tuỳ mức độ còn gây đau, trong khi thai máy chỉ cảm nhận ở một vùng bụng.
Dấu hiệu khi thai bất thường
Thai không máy: Ở những tháng đầu, theo dõi thai máy trong ngày là dấu hiệu cho biết thai có hoạt động, tức là còn sống, nhưng không thể kết luận thai nhi yếu hay khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu cả ngày mà thai không máy hoặc thai máy ít hơn so với những ngày trước thì cần chú ý vì đây có thể là dấu hiệu nhận biết thai máy bất thường.
Xuất hiện triệu chứng như nôn mửa, không căng ngực hay xuất huyết âm đạo và co thắt tử cung. Cùng với thai không máy, đây là những dấu hiệu thai máy bất thường và báo động sức khỏe thai nhi đang trong tình trạng nguy hiểm. Những mối nguy hiểm đó bao gồm thai bị thiếu ối, thiếu oxy hay gặp vấn đề về nhau thai có thể xảy ra. Nguyên nhân phần lớn là do trong quá trình mang thai bà mẹ hút thuốc làm tăng nguy cơ ngừng cung cấp chất dinh dưỡng qua nhau thai, uống rượu, tiền sản giật, tiền căn thai chết lưu trong thai kỳ trước, thai quá ngày, song thai cùng ối, tăng huyết áp trong thai kỳ, sa dây rốn...
Theo dõi thai máy để đánh giá sức khỏe thai nhi chỉ nên thực hiện trong khoảng hai tháng cuối thai kỳ và trong khoảng một giờ. Càng gần ngày sinh, cử động của thai nhi càng giảm. Trong lúc tỉnh giấc, thai nhi sẽ cử động tối thiểu 3 - 4 lần/giờ. Nếu cử động của thai nhi thấp hơn mức này, hoặc thai đang ngủ, hoặc đây chính là dấu hiệu thai máy bất thường.
Trong trường hợp thai máy quá nhiều (hơn 20 lần) cũng là yếu tố nhận biết thai máy bất thường. Nguy cơ thai nhi đang bị stress hay nguyên nhân từ chính bản thân người mẹ đang gặp những vấn đề căng thẳng. Lúc này bà mẹ cần bình tĩnh, nghỉ ngơi, sẽ thấy thai có cử động nhẹ nhàng lại. Nếu thai máy vẫn tăng nhanh, dồn dập, nên đến bệnh viện kiểm tra.
Những tháng trước đó, theo dõi thai cử động trong ngày là dấu hiệu cho biết thai nhi có hoạt động, tức còn sống, nhưng yếu hay khoẻ thì không thể kết luận. Khi thấy cả một ngày mà thai nhi không máy hoặc thai máy ít hơn so với những ngày trước đó thì cần chú ý đây có thể là dấu hiệu thai máy bất thường.
Làm gì khi thai máy bất thường?
Khi tự theo dõi thai máy trong hai tháng cuối, nếu thấy ít hơn mức tối thiểu 3 – 4 cử động thai trong một giờ thì có thể theo dõi tiếp trong một giờ nữa hoặc đến kiểm tra tại bệnh viện chuyên khoa.
Các xét nghiệm sẽ cho biết chính xác tình trạng của thai nhi trong bụng mẹ và có phương pháp xử trí phù hợp. Cử động thai máy là dấu ấn đặc biệt, cho người mẹ cảm nhận rõ ràng mầm sống hiện hữu trong cơ thể.
Thường người mẹ cảm nhận thai máy vào khoảng sau ba tháng, nên cảm xúc cũng gia tăng theo chiều thuận lợi. Chia sẻ điều này giữa vợ chồng sẽ càng làm tăng thêm sự gắn bó.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
