Đời sống tình dục ở người cao tuổi: Những khó khăn thường gặp
1. Những thay đổi sinh lý ảnh hưởng đến đời sống tình dục
Khi bước vào giai đoạn lão hóa, cả nam giới và nữ giới đều trải qua những biến đổi rõ rệt về nội tiết và chức năng sinh lý, ảnh hưởng đến khả năng và nhu cầu tình dục. Ở nam giới, tình trạng giảm nồng độ testosterone có thể dẫn đến rối loạn cương dương, giảm ham muốn, rối loạn xuất tinh. Trong khi đó, phụ nữ hậu mãn kinh thường gặp teo niêm mạc âm đạo, khô âm đạo, giảm tiết chất nhờn, giảm nhạy cảm vùng sinh dục, và rối loạn cực khoái, chủ yếu do suy giảm estrogen.
Đáng lưu ý, tiến trình lão hóa ở hai giới không diễn ra đồng đều. Sự khác biệt về tuổi sinh học, bệnh lý nền, khả năng nhận thức, và môi trường xã hội có thể dẫn đến sự lệch pha trong phản ứng tình dục giữa hai người bạn đời, gây khó khăn trong việc duy trì đời sống tình dục hài hòa.
2. Rào cản về tâm lý và văn hóa
Một số người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ, do ảnh hưởng của tư tưởng văn hóa truyền thống hoặc thiếu thông tin khoa học chính xác, cho rằng quan hệ tình dục ở tuổi già là không phù hợp, thậm chí là đáng xấu hổ. Điều này dẫn đến sự né tránh hoặc chối từ hoạt động tình dục, làm mất dần nhu cầu tình dục và gây rạn nứt trong quan hệ vợ chồng.
Thêm vào đó, một số phụ nữ có tiền sử đời sống tình dục không thỏa mãn, thiếu cảm giác cực khoái hoặc từng coi hoạt động tình dục chỉ là nghĩa vụ hôn nhân, thường xem việc ngưng quan hệ tình dục ở tuổi cao là một sự giải thoát về mặt tâm lý. Trong một số trường hợp, tình dục còn bị sử dụng như công cụ kiểm soát hoặc thể hiện quyền lực, tạo nên những rào cản giao tiếp và cảm xúc sâu sắc.
3. Khuyến nghị hỗ trợ cải thiện đời sống tình dục ở người cao tuổi
Trước những trở ngại sinh lý và tâm lý nêu trên, cần có các can thiệp toàn diện, bao gồm cả y học hiện đại, y học cổ truyền, và tư vấn tâm lý – xã hội. Một số khuyến nghị bao gồm:
- Giáo dục sức khỏe tình dục cho người cao tuổi: Cần nâng cao hiểu biết về thay đổi chức năng sinh dục theo tuổi, vai trò của hormone sinh dục, và khả năng duy trì đời sống tình dục an toàn, lành mạnh ở tuổi già. Nguồn thông tin nên đến từ các tài liệu y học, khóa tư vấn chuyên môn hoặc truyền thông y tế uy tín.
- Tư vấn y khoa định kỳ, đặc biệt với phụ nữ hậu mãn kinh: Khuyến khích khám phụ khoa định kỳ để tầm soát bệnh lý, đồng thời được tư vấn sử dụng hormone thay thế (HRT) hoặc estrogen tại chỗ (như kem bôi âm đạo) nếu có chỉ định. Nam giới nên được đánh giá rối loạn chức năng cương và được điều trị phù hợp (ví dụ: thuốc ức chế PDE5).
- Tham vấn chuyên gia tâm lý tình dục học: Cần có sự hỗ trợ chuyên nghiệp trong việc cải thiện kỹ năng giao tiếp giữa vợ chồng, xử lý các xung đột về nhu cầu, và khơi dậy sự thấu hiểu cảm xúc.
- Tăng cường đời sống tinh thần và thể chất: Tham gia các hoạt động xã hội, duy trì chế độ luyện tập phù hợp như dưỡng sinh, yoga, khí công hoặc bấm huyệt theo y học cổ truyền có thể giúp cải thiện tuần hoàn, điều hòa nội tiết và tăng cường sức khỏe sinh lý, đặc biệt là chức năng của thận theo quan điểm y học cổ truyền.
- Tạo dựng môi trường sống tích cực: Đảm bảo đời sống gia đình hòa thuận, giảm áp lực tinh thần, nâng cao chất lượng mối quan hệ vợ chồng để khơi dậy lại sự gắn kết và đồng điệu.
Kết luận
Đời sống tình dục ở người cao tuổi là một phần tự nhiên và quan trọng của sức khỏe toàn diện. Việc thiếu thông tin, rào cản văn hóa và các vấn đề sức khỏe không nên là nguyên nhân gây ra sự tách biệt hoặc mặc cảm trong đời sống tình cảm vợ chồng. Thái độ cởi mở, kiến thức đúng đắn và sự hỗ trợ y tế – tâm lý chuyên môn là những yếu tố then chốt để duy trì chất lượng cuộc sống tình dục và nâng cao sức khỏe tinh thần ở giai đoạn cuối đời.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
