Triệu chứng của bệnh Rubella
Rubella là bệnh sốt phát ban lành tính. Bệnh có thể gặp ở cả người lớn và trẻ em. Bệnh tuy không quá nguy hiểm nhưng đối với phụ nữ có thai thì cần đặc biệt lưu ý vì nó có thể gây dị tật thai nhi, nhất là khi mẹ mắc bệnh ở 3 tháng đầu thai kỳ.
Các triệu chứng của bệnh Rubella thường xuất hiện 14 – 21 ngày sau khi nhiễm bệnh. Phát ban là dấu hiệu rõ rệt nhất của bệnh Rubella. Tuy nhiên nó lại không quá rõ ràng đối với bà bầu và có thể dễ bị nhầm lẫn với dị ứng thai kỳ. Phát ban thường xuất hiện trên mặt đầu tiên rồi di chuyển đến thân và tay chân. Bên cạnh đó, mẹ bầu cũng thấy xuất hiện một số triệu chứng khác, gồm:
- Nghẹt mũi, chảy nước mũi
- Mắt đỏ, viêm
- Đau khớp
- Sốt nhẹ
- Nổi hạch ở cổ hoặc sau tai
Phát ban không rõ ràng ở phụ nữ mang thai nên khi gặp những dấu hiệu nêu trên, chị em cũng không được chủ quan mà cần đi khám ngay để không làm ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
Ngạt mũi cũng có thể là một trong những triệu chứng của bệnh Rubella
Biến chứng của Rubella nếu không được điều trị sớm
Bệnh Rubella không quá nguy hiểm đối với người mắc nhưng với phụ nữ có thai nó lại thực sự nghiêm trọng.
Trong 3 tháng đầu thai kỳ, nếu người mẹ bị nhiễm Rubella thì sẽ dễ dẫn đến nguy cơ sảy thai hoặc thai chết lưu trong cổ tử cung. Nếu thai vẫn tiếp tục phát triển thì thai sẽ có nguy cơ cao bị dị tật bẩm sinh ngay từ trong bụng mẹ.
Với những đứa trẻ có mẹ bị nhiễm Rubella, thông thường chúng sinh ra sẽ không phát triển bình thường như những đứa trẻ khác. Trẻ thường thiếu cân, chậm lớn, chậm mọc răng. Ngoài ra, chúng còn kèm theo các dị tật bẩm sinh khác như đục nhân mắt (một hoặc cả hai bên), đục giác mạc, trẻ có thể bị câm, điếc, chậm phát triển trí tuệ…
Theo nhiều nghiên cứu, nếu mẹ bị Rubella trong 3 tháng đầu thai kỳ thì có tới 90% trường hợp sẽ truyền bệnh sang thai nhi. Trong đó, có đến 70-100% trẻ bị Rubella bẩm sinh và 25% trẻ bị dị tật bẩm sinh đối với các cơ quan như tim, mắt, não rất nguy hiểm. Nếu mẹ bị nhiễm Rubella trong thời gian từ 13 – 16 tuần trong thai kỳ thì khả năng trẻ mắc bệnh giảm xuống còn 17%. Từ 17 – 20 tuần thì chỉ có 5% thai nhi bị mắc bệnh và nếu từ tuần 20 của thai kỳ trở đi, tỷ lệ đó xuống 0%.
Bà bầu bị Rubella có thể khiến thai nhi bị dị tật bẩm sinh
Những biến chứng này hết sức nguy hiểm đối với thai nhi nên mẹ cần đặc biệt lưu ý và không được chủ quan với những biểu hiện của bệnh kể trên.
Đường lây truyền của bệnh Rubella
Bệnh Rubella chỉ biểu hiện trên người. Virus gây bệnh có mặt ở khắp nơi trên thế giới, không phân biệt quốc gia, chủng tộc. Bệnh hay xảy ra vào mùa đông và mùa xuân. Mùa hè, mùa thu cũng có người nhiễm bệnh nhưng với số lượng ít.
Con người là ổ chứa virus Rubella duy nhất và người đang mắc bệnh là nguồn truyền nhiễm duy nhất cho những người khác. Khả năng lây truyền cao nhất là trong thời kỳ phát ban. Và nơi dễ lây truyền nhất là khu tập trung đông người, những nơi công cộng vì bệnh lây lan dễ dàng qua đường hô hấp.
Một số con đường truyền bệnh Rubella phổ biến:
- Lây qua các giọt nước bọt trong không khí khi bệnh nhân ho, hắt hơi, khạc nhổ: Các giọt nước bọt chứa virus Rubella được phóng ra môi trường ngoài và dễ dàng lây sang người khác khi họ hít phải virus.
- Lây từ mẹ sang con qua đường máu: Nếu phụ nữ có thai bị nhiễm Rubella thì khả năng lây sang thai nhi là rất cao. Khi thai nhi bị nhiễm virus rubella, chúng có thể bị chết ngay trong bụng mẹ. Nếu thai nhi vẫn còn sống sót, khả năng chúng mắc các dị tật bẩm sinh như bại não, mù mắt, tổn thương tim… là rất lớn.
- Lây nhiễm từ trẻ sơ sinh mắc Rubella: Với những đứa trẻ có mẹ bị nhiễm Rubella trong thai kỳ, chúng cũng có thể bị mắc Rubella bẩm sinh. Trong dịch tiết hầu họng và nước tiểu của những đứa trẻ này có chứa virus Rubella. Đây cũng là nguồn lây nhiễm bệnh đối với những người tiếp xúc gần với trẻ. Khả năng lây nhiễm này thường kéo dài trong khoảng thời gian 1 năm hoặc hơn tính từ khi trẻ được sinh ra. Tuy nhiên, bệnh Rubella là lành tính và sau khi khỏi, người bệnh sẽ có miễn dịch bền vững.
Phòng tránh Rubella bằng tiêm chủng
Rubella là bệnh khá nghiêm trọng đối với phụ nữ mang thai vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi và cách phòng ngừa bệnh này tốt nhất là tiêm vắc-xin.
Tiêm vắc-xin Rubella là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất hiện nay
Tiêm vắc-xin rubella giúp giảm động lực, tạo hệ miễn dịch vững chắc ít nhất là 16 năm, có khi cả đời. Lứa tuổi bắt đầu tiêm chủng là trẻ em từ 12 – 15 tháng tuổi và tiêm nhắc lại khi 4 – 6 tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tiêm 1 liều duy nhất và nên tiêm vaccin Rubella 3 tháng trước khi có thai. Cần lưu ý, tuyệt đối không được tiêm vắc-xin Rubella cho phụ nữ đang mang thai hoặc người có thể thụ thai trong vòng 1 tháng sau khi tiêm vì đây là loại vắc-xin sống giảm độc lực có khả năng truyền bệnh cho thai nhi.
Lịch tiêm cho bệnh thủy đậu khi trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Cụ thể: Từ 12 tháng tuổi – 12 tuổi: tiêm một mũi duy nhất; Trẻ từ 13 tuổi trở lên và người lớn: tiêm 2 mũi, mũi thứ hai cách mũi đầu 6-10 tuần. Với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, sau khi tiêm vắc-xin Rubella ít nhất 3 tháng mới nên có thai.
Bệnh Rubella dễ lây lan nhanh nên khi mắc cần cách ly người bệnh, không đến chỗ đông người. Khi có những dấu hiệu ban đầu của bệnh như sốt, đau đầu, mệt mỏi, đau họng, sổ mũi… cần đi khám để được điều trị. Trong quá trình mang thai, các thai phụ nên khám và theo dõi thai định kỳ tại các cơ sở y tế để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường cho thai nhi. Các bác sĩ sẽ tư vấn, có những hướng dẫn hợp lý cho thai phụ.
Đặc biệt, khi mắc Rubella, thủy đậu, các thai phụ không tự ý dùng thuốc để điều trị, việc làm này hết sức nguy hại đến tính mạng cho cả mẹ và con, gây khó khăn cho quá trình điều trị. Ngoài ra, các thai phụ khi mắc Rubella, thủy đậu cần tăng cường dinh dưỡng, có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tránh nhiễm lạnh, giữ gìn vệ sinh để không bội nhiễm các nốt ban do Rubella, các mụn nước do thủy đậu…
Sau tiêm phòng Rubella bao lâu thì có thai?
Theo khuyến cáo, phụ nữ nên có thai sau khi tiêm vắc-xin Rubella tối thiểu 3 tháng. Trường hợp đang mang thai hoặc có khả năng mang thai trong vòng 1 tháng tiếp theo, chị em không nên tiêm vắc-xin Rubella vì có nguy cơ cao gây quái thai.
Trong trường hợp phụ nữ lỡ tiêm vắc-xin Rubella nhưng không biết mình đang có thai thì chị em cần đến thăm khám bác sĩ ngay để được tư vấn.
Bệnh Rubella để lại di chứng rất nặng nề đối với thai nhi nên mẹ cần chủ động phòng ngừa. Trước khi tiêm, hãy xét nghiệm huyết thanh xem cơ thể mẹ đã có được miễn dịch chưa. Nếu chưa, hãy chích ngừa ngay và có thai sau tối thiểu 3 tháng.
Sau khi tiêm vắc-xin sẽ phòng được bệnh trong khoảng thời gian 10 – 16 năm hoặc có thể cả đời. Thuốc thường dùng hiện nay là vắcxin MMR (measle, mumps, rubella), hay PRIORIX là vắc-xin tổng hợp ngừa 3 bệnh: sởi – quai bị – rubella). Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản tiêm 1 liều duy nhất.
Nhiễm Rubella khi mang thai, bỏ hay giữ?
Nhiễm Rubella luôn là mối lo của các thai phụ vì nó có thể gây dị tật thai nhi, thậm chí gây sảy thai. Chình vì vậy, mắc Rubella trong thai kỳ thì nên bỏ thai hay giữ thai là câu hỏi mà nhiều bà bầu quan tâm.
Nếu bị Rubella trong thai kỳ mẹ hãy đến gặp bác sĩ ngay để được tư vấn
Virus Rubella ảnh hưởng đến sự phát triển bào thai, có thể gây thai chết lưu, sẩy thai, sinh non, trẻ mang dị tật bẩm sinh. Bệnh đặc biệt nguy hiểm khi người mẹ mang thai trong 13 tuần lễ đầu bị nhiễm Rubella cấp. Các nguy cơ này càng cao nếu nhiễm virus trong tam cá nguyệt đầu, giảm dần vào các tam cá nguyệt sau.
Tuy nhiên, không phải mẹ bầu nào mắc Rubella cũng ảnh hưởng đến thai nhi. Thai bị ảnh hưởng hay không tùy thuộc vào thời điểm nhiễm rubella. Dựa theo Hướng dẫn thực hành lâm sàng của Hội sản phụ khoa Canada về Rubella và thai kỳ, cho thấy: nếu nhiễm Rubella ở thời kỳ thai dưới 11 tuần tuổi: nguy cơ chiếm 90 %; thai 11- 12 tuần: nguy cơ chiếm 33%; thai từ 13-14 tuần tuổi: nguy cơ chiếm 11%; thai 15-16 tuần: nguy cơ chiếm 24%; thai trên 16 tuần: hầu như chưa ghi nhận có tình trạng nào bị ảnh hưởng từ Rubella.
Vì vậy, các nhà sản phụ khoa thường khuyến cáo theo dõi thai đúng chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không bỏ thai. Cuối cùng, chuyên gia sản phụ khoa cho rằng, khi có kết quả cho thấy bị nhiễm Rubella trong thai kỳ, thai phụ nên bình tĩnh để nghe tham vấn từ các nhà chuyên môn có hiểu biết và kinh nghiệm đầy đủ rồi mới quyết định. Bên cạnh đó, các bác sĩ đảm nhận tư vấn cũng cần cập nhập thông tin liên tục, khi tư vấn không nên phân tích nửa vời khiến bệnh nhân có quyết định lệch lạc.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
