Nội soi đại tràng là gì?
Nội soi đại tràng (Colonoscopy) là một kiểm tra được sử dụng để phát hiện những thay đổi bất thường trong đại tràng và trực tràng giúp chẩn đoán được các bệnh đại tràng cũng như tìm ra được các nguy cơ gây ung thư.
Trong quá trình nội soi đại tràng, một ống dài được đưa từ lỗ hậu môn qua toàn bộ đại tràng đến tận manh tràng. Một máy quay nhỏ và đèn ở đầu của ống, thu được hình ảnh của niêm mạc đại tràng được phóng đại trên màn hình màu cho phép các bác sĩ xem bên trong của toàn bộ đại tràng.
Nội soi đại tràng có thể phát hiện các thương tổn ở đại tràng, đặc biệt là những tổn thương có khả năng phát triển thành ung thư ở giai đoạn sớm mà phương pháp X-quang hay siêu âm bụng dễ bỏ sót. Nếu cần thiết, khối u hoặc các loại mô bất thường có thể được cắt bỏ thông qua phạm vi trong quá trình nội soi. Sinh thiết cũng có thể được thực hiện trong quá trình này.
Tại sao bệnh nhân e ngại nội soi?
Mặc dù nội soi là phương pháp tốt nhất trong tầm soát ung thư đại tràng, một số người còn e ngại thực hiện thủ thuật này vì các lý do sau:
- Cần sự chuẩn bị trước cả ngày, bao gồm chế độ ăn, đồ uống theo quy định, các thuốc nhuận tràng để gây tiêu chảy và đôi khi là thuốc xổ để làm sạch ruột hơn nữa.
- Cần gây mê, khi bệnh nhân thức dậy có thể sẽ cảm thấy áp lực từ khí có thể đã bơm vào đại tràng.
- Ngoài việc cảm thấy lo lắng về sự khó chịu thể chất, bệnh nhân có thể lo lắng về chi phí của nội soi. Đối với những người có ít kinh phí hoặc không có bảo hiểm y tế, đây có thể là một phương pháp ít được lựa chọn thực hiện.
Nội soi đại tràng đã được chứng minh là giúp cứu sống nhiều trường hợp. Nội soi giúp phát hiện sớm ung thư đại tràng, bệnh nhân được điều trị kịp thời, từ đó giảm tỉ lệ tử vong liên quan đến ung thư đại tràng.
Tuy nhiên, chi phí và sự khó chịu của thủ thuật đã khiến một số người tránh không thực hiện thủ thuật này.
Các xét nghiệm, thăm dò chức năng khác về ung thư đại tràng
Có một số xét nghiệm, thăm dò chức năng có thể thay thế cho nội soi. Tất cả các phương pháp này khác nhau về độ nhạy và tính đặc hiệu của chúng trong
phát hiện ung thư đại tràng. Mặc dù nội soi có thể là lựa chọn tốt nhất, các hương án thay thế có thể giúp bệnh nhân tầm soát ung thư đại tràng nếu họ không thể hoặc không muốn thực hiện nội soi.
Xét nghiệm sinh hóa miễn dịch phân
Xét nghiệm sinh hóa miễn dịch phân (FIT) là một lựa chọn sàng lọc phổ biến ở nhiều khu vực trên thế giới được cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận sử dụng.
FIT sử dụng kháng thể để phát hiện máu trong phân của người không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Tuy nhiên, để giảm khả năng dương tính giả, bệnh nhân nên báo với bác sĩ nếu bị bệnh trĩ hoặc nứt hậu môn, hay đang có kinh nguyệt đối với phụ nữ.
Bệnh nhân được đưa một bộ dụng cụ để thu thập mẫu phân tại nhà. Các bước thực hiện xét nghiệm này khá đơn giản với chi phí thấp. Tuy nhiên cần phải được lặp lại hàng năm.
Nếu FIT xác định có các bất thường, nội soi có thể được chỉ định kiểm tra chuyên sâu hơn. Khi được tiến hành hàng năm, FIT có thể có hiệu quả tương đương với nội soi.
Thuốc xổ bari tương phản kép
Chụp bari tương phản kép là một phương pháp có sử dụng tia X kết hợp với barisunfat (BaSO4) để kiểm tra đại tràng. Phương pháp này có thể có hiệu quả trong việc phát hiện các polyp đại tràng lớn, nhưng có thể bỏ sót các polyp nhỏ.
Tương tự như nội soi, ở phương pháp này đại tràng phải được làm sạch hoàn toàn với việc nhịn ăn và thụt tháo hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng.
Nếu có hình ảnh bất thường của đại tràng, để loại trừ các nguy cơ, bác sĩ vẫn có thể sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện nội soi.
Xét nghiệm máu ẩn trong phân
Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT) có thể hiệu quả như nội soi, nhưng cần được thực hiện hàng năm để đảm bảo tính hiệu quả.
Xét nghiệm này kết hợp xét nghiệm máu với xét nghiệm sinh hóa miễn dịch phân để có được phát hiện chính xác ung thư đại tràng.
Cologuard
Cologuard là xét nghiệm sàng lọc DNA phân duy nhất để phát hiện ung thư đại tràng - một xét nghiệm phân khác có thể được sử dụng thay cho nội soi.
Khi được sử dụng thay vì nội soi, xét nghiệm cologuard nên được thực hiện 3 năm một lần.
DNA phân
Xét nghiệm DNA phân là xét nghiệm theo quy định có thể được thực hiện tại nhà. Xét nghiệm này tìm máu và một số DNA cụ thể trong mẫu phân có thể chỉ ra sự hiện diện của ung thư đại tràng.
Nếu phát hiện ung thư, người bệnh sẽ cần được nội soi để loại bỏ sự phát triển của các tế bào ung thư.
Chụp CT đại tràng
Phương pháp này thường bao gồm thêm chụp X-quang đại tràng. Tương tự như nội soi, đại tràng sẽ cần phải được làm sạch trước.
Bệnh nhân không cần phải được gây mê trong khi chụp. Trong phương pháp này, đại tràng được bơm căng bằng không khí để cung cấp một hình ảnh tốt hơn.
Nếu phát hiện có polyp hoặc ung thư trong đại tràng, nội soi sẽ được chỉ định để xác định chẩn đoán hoặc điều trị loại bỏ tổn thương.
Soi đại tràng sigma
Soi đại tràng sigma là một phương pháp tương tự như nội soi đại tràng nhưng chỉ kiểm tra một phần nhỏ của đại tràng. Như với nội soi, thông thường, phương pháp này đòi hỏi sự chuẩn bị chuyên sâu bao gồm nhịn ăn và làm sạch ruột.
Vì ống soi đại tràng sigma chỉ kiểm tra một phần nhỏ của đại tràng nhưng cần sự chuẩn bị và có những khó chịu tương tự nội soi đại tràng thông thường, phương pháp này thường không được khuyến nghị thường xuyên.
Lợi ích của nội soi
Nội soi chủ yếu được sử dụng để tìm ra sự phát triển ung thư và tiền ung thư trong đại tràng. Đây thường được coi là phương pháp hiệu quả trong việc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng.
Ung thư đại trực tràng là ung thư phát triển chậm có thể được điều trị hiệu quả khi được phát hiện sớm.
Các chuyên gia xem xét nghiệm phân, soi đại tràng và soi đại tràng sigma có hiệu quả như một phương pháp sàng lọc, trong đó xét nghiệm phân là lựa chọn ít xâm lấn nhất.
Làm thế nào để kiểm tra so sánh?
Xét nghiệm phân và soi đại tràng sigma cũng tốt như nội soi trong việc giảm tỷ lệ tử vong của ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, xét nghiệm phân không thể ngăn ngừa ung thư đại trực tràng, chỉ có thể giúp phát hiện ra khi có hiện diện của ung thư.
Nội soi và soi đại tràng sigma có thể giúp ngăn ngừa ung thư đại trực tràng bằng cách tìm thấy các u tuyến như polyp xuất hiện trước khi một khối u phát triển.
Bác sĩ có thể giới thiệu các phương pháp để bệnh nhân lựa chọn. Một số lựa chọn xét nghiệm phân do ít xâm lấn. Tuy nhiên, những trường hợp tầm soát ung thư có thể cần nội soi đại tràng hoặc soi đại tràng sigma.
Hướng dẫn sàng lọc 2019
Các chuyên gia khuyến nghị những phương án sau đây là các lựa chọn sàng lọc cho người trưởng thành có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng trung bình trong độ tuổi từ 50 đến 75 tuổi:
-
Xét nghiệm phân 2 năm một lần;
-
Nội soi đại tràng sau mỗi 10 năm;
-
Soi đại tràng sigma cứ sau 10 năm kết hợp với xét nghiệm phân sau mỗi 2 năm.
Tổng kết
Khi thực hiện các phương pháp sàng lọc theo khuyến cáo, các biện pháp thay thế cho nội soi có thể có hiệu quả tương đương với nội soi trong việc phát hiện ung thư đại tràng. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bác sĩ có thể chỉ định nội soi.
Mọi người cần phải hiểu tầm quan trọng của việc sàng lọc ung thư đại tràng qua tuổi 50.
Mặc dù nội soi là biện pháp hiệu quả nhất và các lựa chọn thay thế cũng có thể nên được xem xét khi không muốn nội soi.
Xem thêm: Chuẩn bị trước khi nội soi đại tràng
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Bệnh viện Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
